ਭਾਰਤ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਦਾਕਾਰ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 87 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕੋਕਿਲਾਬੇਨ ਧੀਰੂਭਾਈ ਅੰਬਾਨੀ ਹਸਪਤਾਲ ‘ਚ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਜੁਲਾਈ 1937 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਗਿਰੀ ਗੋਸਵਾਮੀ ਸੀ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਐਬਟਾਬਾਦ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਸਮੇਂ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦਿੱਲੀ ਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦਾ ਦੀਵਾਨਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ‘ਸ਼ਬਨਮ’ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ‘ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ’ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਅਦਾਕਾਰ ਨੇ 1957 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ “ਫੈਸ਼ਨ” ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। 1965 ਉਸਦੇ ਕਰੀਅਰ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਗੇਮ ਚੇਂਜਰ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਫਿਲਮ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਹਾਰਾ, ਚਾਂਦ, ਹਨੀਮੂਨ, ਪੂਰਵਾ ਔਰ ਪੱਛਮ, ਨਸੀਬ, ਮੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੋ, ਨੀਲ ਕਮਲ, ਉਪਕਾਰ, ਪੱਥਰ ਕੇ ਸਨਮ, ਪਿਯਾ ਮਿਲਨ ਕੀ ਆਸ, ਕਾਂਚ ਕੀ ਗੁੜੀਆ, ਸੁਹਾਗ ਸੁੰਦਰ, ਸਿਲਕ ਰੁਮਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭੂਮਿਕਾ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਢਾਲ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਅਦਾਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਉਸਨੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਏ ਜੋ ਅਮਰ ਹੋ ਗਏ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਕਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਕੁਮਾਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੀਆਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਹਿੱਟ ਹੋਈਆਂ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਾਣੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਉਪਕਾਰ’ ਦਾ ਗੀਤ ‘ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਕੀ ਧਰਤੀ’ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਫਿਲਮ ‘ਉਪਕਾਰ’ ਲਈ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ 1992 ਵਿੱਚ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਲ 2015 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ‘ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ’ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਉਪਕਾਰ’ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਰਹੀ ਸੀ। ਫਿਲਮ ‘ਉਪਕਾਰ’ ਬਾਰੇ ਇਕ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲਾਲ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ‘ਜੈ ਜਵਾਨ ਜੈ ਕਿਸਾਨ’ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ‘ਤੇ ਫਿਲਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਮੰਨ ਕੇ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ‘ਉਪਕਾਰ’ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਬਹੁਤ ਹਿੱਟ ਰਹੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਅੱਜ ਵੀ ਇਸਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। 1970 ਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਪੁਰਬ ਔਰ ਪੱਛਮ’ ਲਈ ਇੰਦੀਵਰ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਗੀਤ – ਦੁਲਹਨ ਚਲੀ, ਓ ਪਹਿਣ ਚਾਲੀ, ਤਿਨ ਰੰਗ ਕੀ ਚੋਲੀ… ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ। ਇਸਨੂੰ ਮਹਿੰਦਰ ਕਪੂਰ ਨੇ ਗਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਕਲਿਆਣਜੀ-ਆਨੰਦਜੀ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ 1995 ਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਮੈਦਾਨ-ਏ-ਜੰਗ’ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਦਾਕਾਰੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। 1999 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਕੁਨਾਲ ਗੋਸਵਾਮੀ ਨੂੰ ਫਿਲਮ ‘ਜੈ ਹਿੰਦ’ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਫਿਲਮ ਬਾਕਸ ਆਫਿਸ ‘ਤੇ ਫਲਾਪ ਰਹੀ। ਫਿਲਮਾਂ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਉਹ 2004 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਪੱਖੀ ਕਲਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਆਪਣੀ ਲੇਖਣੀ, ਸੰਪਾਦਨ, ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਦਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਵਾਲੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ।
ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ, 5 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਵਿਲੇ ਪਾਰਲੇ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਵੀ ਤਬੀਅਤ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਦੇਹ ਫਿਲਹਾਲ ਕੋਕਿਲਾਬੇਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਹ ਨੂੰ ਅਦਾਕਾਰ ਦੇ ਜੁਹੂ ਸਥਿਤ ਘਰ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਅਦਾਕਾਰ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਸ਼ੋਕ ਪੰਡਿਤ ਨੇ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਸ਼ੇਰ ਸਨ। ਉਹ ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਮੁੱਚੇ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਾਂਗੇ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹ ਕਿ, ‘ਮਹਾਨ ਅਦਾਕਾਰ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਜੋਸ਼ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਝਲਕਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਸ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀਆਂ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕਾਂ ਨਾਲ ਹਨ। ਓਮ ਸ਼ਾਂਤੀ।”