ਭਾਰਤੀ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ (DoT) ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸੰਚਾਰ ਸਾਥੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਨਾਲ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਿਤ ਜਾਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਮੋਬਾਈਲ ਹੈਂਡਸੈੱਟਾਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਦੀ 28 ਨਵੰਬਰ, 2025 ਦੀ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਯਾਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਚਾਰ ਸਾਥੀ ਐਪ ਫੋਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਸੈੱਟਅੱਪ ਦੌਰਾਨ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਲੁਕਵੇਂ, ਅਯੋਗ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧਿਤ ਨਾ ਹੋਣ। ਇਸ ਐਪ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਨਿਰਮਿਤ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ‘ਤੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅਪਡੇਟ ਦੁਆਰਾ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਆਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ 90 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ 120 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਆਯਾਤਕਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਪਾਲਣਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣਗੇ। ਸੰਚਾਰ ਸਾਥੀ ਐਪ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਇੱਕ ਪਹਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਐਪ ਅਤੇ ਪੋਰਟਲ ਰਾਹੀਂ, ਨਾਗਰਿਕ IMEI ਨੰਬਰ ਦੁਆਰਾ ਹੈਂਡਸੈੱਟਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਜਾਂ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਗੁੰਮ ਹੋਏ ਜਾਂ ਚੋਰੀ ਹੋਏ ਫੋਨਾਂ ਨੂੰ ਬਲੌਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਮੋਬਾਈਲ ਕਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸੰਪਰਕ ਵੇਰਵੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਟੈਲੀਕਾਮ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ (TCS) ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ IMEI ਨੰਬਰਾਂ ਵਾਲੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਜਾਂ ਛੇੜਛਾੜ ਵਾਲੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਆਯਾਤਕਾਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ।
ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਜਾਂ ਡੁਪਲੀਕੇਟ IMEI ਨੰਬਰ ਟੈਲੀਕਾਮ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ‘ਤੇ ਇੱਕੋ IMEI ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੈਕਿੰਡ-ਹੈਂਡ ਮੋਬਾਈਲ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਚੋਰੀ ਹੋਏ ਜਾਂ ਬਲੈਕਲਿਸਟ ਕੀਤੇ ਫੋਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵੇਚਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਮ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਪਭੋਗਤਾ ਸੰਚਾਰ ਸਾਥੀ ਐਪ ਰਾਹੀਂ ਬਲੌਕ ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਬਲੈਕਲਿਸਟ ਕੀਤੇ IMEI ਨੰਬਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।