ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਥੰਮ੍ਹਾਂ – ਰੱਖਿਆ, ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਪਾਰ, ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ, ਬਹੁ-ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ, ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਲਈ ਫ਼ੌਜੀ ਭਾਈਵਾਲੀ, ਤੇਜ਼ ਵਣਜ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਨਵੀਂ ਪਹਿਲ ‘ਯੂਐਸ-ਇੰਡੀਆ ਕੰਪੈਕਟ’ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਆਪਣੀ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਸਮਝੌਤੇ ਕੀਤੇ, ਸਗੋਂ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨਗੇ। ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀਸੀ ਦੇ ਬਲੇਅਰ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਹੋਈ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨਾਲ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਇਆ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਵਾਰਤਾਕਾਰ’ ਕਿਹਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਟੈਰਿਫ, 26/11 ਦੇ ਮੁੰਬਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਤਹਵੁਰ ਰਾਣਾ ਦੀ ਸਫ਼ਲ ਹਵਾਲਗੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਅਤੇ F-35 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਰੱਖਿਆ ਸੌਦੇ ‘ਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ 26/11 ਮੁੰਬਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਤਹੱਵੁਰ ਰਾਣਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦੀ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ‘ਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਵਪਾਰਕ ਰਸਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਇਟਲੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਸੜਕ, ਰੇਲ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕੇਬਲ ਵਿਛਾਈਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਭਾਰਤ 2008 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 20 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਮਰੀਕਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਉੱਨਤ F-35 ਸਟੀਲਥ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਵੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰੇਗਾ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਟਰੰਪ ਊਰਜਾ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਫ਼ੌਜੀ ਵਿਕਰੀ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਵਧੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਕਰੇਗਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਟੇਸਲਾ ਦੇ ਸੀਈਓ ਐਲਨ ਮਸਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਪਾਰਕ ਸੌਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ 2030 ਤੱਕ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ 500 ਬਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਆਪਸੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨਗੀਆਂ।
ਸੰਯੁਕਤ ਬਿਆਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ-ਭਾਰਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਖਿਆ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਲਈ 10 ਸਾਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਅੰਤਮ ਰੂਪ ਦਿਤਾ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਅੰਤਰ-ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਰਖਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਵਿਕਰੀ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰੇਗਾ। ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੂਚੀ ’ਚ ਅਮਰੀਕੀ ਮੂਲ ਦੀਆਂ ਰੱਖਿਆ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਏਕੀਕਰਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ 3-130J ਸੁਪਰ ਹਰਕਿਊਲਸ, C‑17 ਗਲੋਬਮਾਸਟਰ III, P-8I ਪੋਸੀਡਨ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ, CH‑47F ਚਿਨੂਕ, MH‑60R Seahawks ਅਤੇ AH‑64E ਅਪਾਚੇ; ਹਾਰਪੂਨ ਐਂਟੀ-ਸ਼ਿਪ ਮਿਜ਼ਾਈਲ; M777 ਹੋਵਿਟਜ਼ਰ; ਅਤੇ MQ‑9B ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅੰਤਰ-ਸੰਚਾਲਨ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਵਿਕਰੀ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਰੱਖਿਆ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ‘‘ਜੈਵਲਿਨ’’ ਐਂਟੀ-ਟੈਂਕ ਗਾਈਡਡ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ‘‘ਸਟਰਾਈਕਰ’’ ਇਨਫੈਂਟਰੀ ਲੜਾਕੂ ਵਾਹਨਾਂ ਲਈ ਇਸ ਸਾਲ ਨਵੀਂ ਖ਼ਰੀਦ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤ ਵਿਕਰੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ’ਤੇ ਸਮਝੌਤੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਪਣੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਛੇ ਵਾਧੂ P-8I ਸਮੁੰਦਰੀ ਗਸ਼ਤੀ ਜਹਾਜ਼ ਖ਼੍ਰੀਦੇਗਾ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰੱਖਿਆ ਵਪਾਰ, ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ, ਵਾਧੂ ਸਪਲਾਈਆਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਦੇਸ਼-ਵਿਚ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਓਵਰਹਾਲ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਥਿਆਰ ਨਿਯਮਾਂ (ITAR) ਸਮੇਤ ਅਪਣੇ-ਅਪਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਪਰਸਪਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖ਼ਰੀਦ (ਆਰਡੀਪੀ) ਸਮਝੌਤੇ ਲਈ ਇਸ ਸਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿਤਾ।