ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਰੈਗੂਲੇਟਰ ਸੇਬੀ ਨੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰ ਅਰਸ਼ਦ ਵਾਰਸੀ, ਜੋ ‘ਸਰਕਟ’ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ 1 ਸਾਲ ਲਈ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਅਰਸ਼ਦ ਵਾਰਸੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੇਬੀ ਨੇ 58 ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੇਬੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ।
1 ਸਾਲ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੇਬੀ ਨੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ 5-5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੱਲ 1.05 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਮਾਈ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਸਾਧਨਾ ਬ੍ਰੌਡਕਾਸਟ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੇਬੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਲੋਕ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਮਨਮਾਨੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਧਾ ਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਵੇਚ ਕੇ ਪੰਪ ਅਤੇ ਡੰਪ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਗੌਰਵ ਗੁਪਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਜਿਸਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੰਪ ਅਤੇ ਡੰਪ ਰਾਹੀਂ 18.33 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕਮਾਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸਾਧਨਾ ਬਾਇਓ ਆਇਲਜ਼ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਨੇ ਵੀ 9.41 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਇਆ। ਸੇਬੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਜਵਾਬ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੁਨਾਫਿਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਸੇਬੀ ਨੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਲਗਾਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੀਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ ‘ਤੇ 5 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੌਰਵ ਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰਾਂ ‘ਤੇ 2-2 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਤਿਨ ਮਨੂਭਾਈ ਸ਼ਾਹ ‘ਤੇ 1 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਜੁਰਮਾਨਾ ਕਮਾਏ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ‘ਪੰਪ ਐਂਡ ਡੰਪ’ ਸਕੀਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੋਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਵੇਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ SBL ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਪੂਰੇ ਵੇਰਵੇ 8 ਮਾਰਚ, 2022 ਤੋਂ 30 ਨਵੰਬਰ, 2022 ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਸੇਬੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਸੇਬੀ ਨੇ ਇੱਕ ਅਦਾਇਗੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਦਾ ਵੀ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਯੂਟਿਊਬ ‘ਤੇ ਝੂਠੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਤਾਂ ਜੋ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੁਲਾਸੇ ਵਿੱਚ, ਸੇਬੀ ਨੇ ਪੰਜ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲਾਂ – The Advisor, Midcap Calls, Profit Yatra, Moneywise ਅਤੇ India Bullish – ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜੋ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ SBL ਦੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਹੋਰ ਵਧ ਗਈ।