ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਲੰਡਨ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਉਡਾਣ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਇੱਕ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜੂਨ 12 ਨੂੰ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਈ। 242 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਇੱਕ ਉਡਾਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਸ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਭਿਆਨਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਬਚਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਦੇ ਹੋਸਟਲ ਵਿੱਚ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਟਕਰਾਉਣ ਦੀ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਹਾਜ਼ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜ਼ੋਨ ਨਾਲ ਟਕਰਾਇਆ ਗਿਆ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਕੋਲ ਇਸਨੂੰ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਵਾਬੀ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਭਿਆਨਕ ਘਟਨਾ ਅਸਧਾਰਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੌਜੂਦਾ ਘਟਨਾ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਵਾਲੀ ਯਾਤਰੀ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਘਟਨਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾਂ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਵੇਂ, ਤੇ ਗੁਆਂਦੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਗੜੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਇੱਕ ਗਗਨਚੁੰਬੀ ਇਮਾਰਤ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮੌਤਾਂ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਹੋਇਆ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ 9/11 ਅਮੀਰਕਾ ਦੇ ਕਾਂਡ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇਂ।
ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਹੀ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ, ਕੋਈ ਵੀ 100% ਨਿਸ਼ਚਤਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋਇਆ। ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਕੱਢ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਫਲਾਈਟ ਰਿਕਾਰਡਰ ਵਿੱਚ ਹਾਦਸੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਫਲਾਈਟ ਡੇਟਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਹੀ ਉਡਾਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਸਿਮੂਲੇਟ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ, ਮਾਹਰ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਝਦਾਰੀ ਵਾਲੀ ਵਿਆਖਿਆ ਇੰਜਣ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਇੰਜਣ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਇੰਜਣ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰੇ ਹੋਏ ਬੋਇੰਗ 787 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚੁੱਕਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਸ਼ੱਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੰਛੀ ਟਕਰਾ ਗਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਇੰਜਣ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੀਸੀਟੀਵੀ ਫੁਟੇਜ ਵਿੱਚ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਝੁੰਡ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿਧਾਂਤ ਜਹਾਜ਼ ‘ਤੇ ਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮਾਲ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰੂਤਾ ਕੇਂਦਰ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੈਗਸ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਅਗਲਾ ਜਾਂ ਪਿਛਲਾ ਹਿੱਸਾ ਭਾਰੀ ਹੋ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਗੁਰੂਤਾ ਕੇਂਦਰ ਜ਼ਰੂਰ ਖਰਾਬ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਡਾਣ ਅਸਫਲ ਹੋ ਗਈ।
ਵੀਡੀਉ ਫੁਟੇਜ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੈਂਡਿੰਗ ਗੀਅਰ ਅਜੇ ਵੀ ਹੇਠਾਂ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਕੋਈ ਵੀ ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਅਸਫਲਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਲੈਂਡਿੰਗ ਗੀਅਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਆਖਰਕਾਰ ਬੀਪੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਿਆ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿਧਾਂਤ ਜੋ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਤਕਨੀਕੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ। ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਲੰਡਨ ਵੱਲ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਲਈ ਉਡਾਣ ਭਰੀ ਸੀ। ਪਿਛਲੀ ਉਡਾਣ ਦੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੇ ਇੱਕ ਵੀਡੀਉ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਏਸੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਉਵਰਹੈੱਡ ਲਾਈਟਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਡਾਣ ਵਿੱਚ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਪਾਵਰ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਤਕਨੀਕੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਜ਼ਮੀਨੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਨੇ ਅਗਲੀ ਉਡਾਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਿਮੇਂਵਾਰੀ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਆਖਿਰ ਉਹ 242 ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਾਂ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਪਿਉ, ਕਿਸੇ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਬੱਚੇ , ਭੈਣ – ਭਰਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਕੈਪਟਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਵੱਧਣਾ ਚਾਹਿੰਦਾ ।
ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ ਕਿ ਬੋਇੰਗ ਅਤੇ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਆਪਣੀ ਛਵੀ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜਨਤਾ ਤੋਂ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਦੋਸ਼ ਪਾਇਲਟ ‘ਤੇ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਬੋਇੰਗ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਗਲਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਪਾਇਲਟ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਾਂ ਜ਼ਮੀਨੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਗਲਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਾਂ ਜੇ ਇਹ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਵੀ ਉਠਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਹਜਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚ ਸਕੇ।