ਭਾਰਤ 1998 ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 63.56 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧ ਕੇ 2014-15 ਵਿੱਚ 146.3 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਤੋਂ 2023-24 ਦੌਰਾਨ 239.2 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 5.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, ਐਸ.ਪੀ. ਸਿੰਘ ਬਘੇਲ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁੱਧ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ 48 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਲ 2023-24 ਦੌਰਾਨ 471 ਗ੍ਰਾਮ/ਵਿਅਕਤੀ/ਦਿਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਉਪਲਬਧਤਾ 322 ਗ੍ਰਾਮ/ਵਿਅਕਤੀ/ਦਿਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ 1998 ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਐਸ.ਪੀ. ਸਿੰਘ ਬਘੇਲ ਨੇ ਡੇਅਰੀ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਐਸ.ਪੀ. ਸਿੰਘ ਬਘੇਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਅਰੀ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (ਐਨਪੀਡੀਡੀ) ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਐਨਪੀਡੀਡੀ ਦਾ ਕੰਪੋਨੈਂਟ ‘ਏ’ ਡੇਅਰੀ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਉਤਪਾਦਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਲਈ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਦੁੱਧ ਜਾਂਚ ਉਪਕਰਣਾਂ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ‘ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਡੇਅਰੀ’ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ‘ਬੀ’ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸੰਗਠਿਤ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਵਧਾ ਕੇ, ਡੇਅਰੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਤਪਾਦਕ-ਮਾਲਕੀਅਤ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾ ਕੇ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਾਸ ਫੰਡ ਨੂੰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਉੱਦਮੀਆਂ, ਡੇਅਰੀ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ, ਕਿਸਾਨ ਉਤਪਾਦਕ ਸੰਗਠਨਾਂ, ਨਿੱਜੀ ਫਰਮਾਂ,ਐਮਐਸਐਮਈ ਅਤੇ ਧਾਰਾ 8 ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਲਈ ਸਥਾਪਤ ਯੋਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਡੇਅਰੀ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਵਾਧਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਪਸ਼ੂ ਫੀਡ ਨਿਰਮਾਣ ਪਲਾਂਟ, ਨਸਲ ਸੁਧਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਸਲ ਗੁਣਾ ਫਾਰਮ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਤੋਂ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ) ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਟੀਕੇ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਉਤਪਾਦਨ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਹਨ।
ਗਊਆਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ‘ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੋਕੁਲ ਮਿਸ਼ਨ’ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਈਵ ਸਟਾਕ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪੋਲਟਰੀ, ਭੇਡਾਂ, ਬੱਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੂਰ ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਉੱਦਮਤਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਨਸਲ ਸੁਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ, ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਐਫਪੀਓ, ਐਸਐਚਜੀ, ਧਾਰਾ 8 ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਦਮਤਾ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਨਸਲ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।