ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਦੱਸੋ !

ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਸਮਾਰਟ ਫ਼ੋਨ ਆਇਆ ਹੈ, ਇਨਸਾਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਰਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਚਲਾਕ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਤਲਵਾਰ ਜਾਂ ਢਾਲ ਦੇ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੀਲ ਦੂਰ ਬੈਠਾ, ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਬੰਧਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨਾਮਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ? ਇਹ ਨਵਾਂ ਭਾਰਤ ਹੈ, ਇਹ ਮੋਬਾਈਲ ਵਿੱਚ ਵੜ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਫ਼ੋਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਹੈਲੋ ਕਹਿਣ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ‘ਇਹ ਲੈ ਜਾਓ’, ‘ਇਹ ਵੀ ਲੈ ਜਾਓ’, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਲਈ ਬਚੇ ਹੋਏ ਪੈਸੇ ਗੁਆ ਬੈਠਦੇ ਹੋ। ਸਮਾਰਟ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ‘ਡਿਜੀਟਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰੀਬ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਦੇ ਕੀਤੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਣ ਵਿੱਚ ਓਨਾ ਦਰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਿੰਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕੀਤੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਣ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਉਲਟ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ‘ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ’ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੀ ਉਸੇ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੰਧਕ ਬਣਾਉਣਾ। ਤਜਰਬਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਭਾਵੁਕ ਆਦਮੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਬੰਧਕ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ਧਾਗਿਆਂ ਦਾ ਬਣਿਆ। ਬਸ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁਆਲੇ ਲਪੇਟਦੇ ਰਹੋ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਦੁਆਲੇ ਲਪੇਟ ਲਵੇਗਾ, ਫਿਰ ਦੂਜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਗਲਾ ਘੁੱਟ ਵੀ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ। ਭਾਵੁਕ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਮਹੀਨਿਆਂ, ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਡਿਜੀਟਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਾਂਗ ਅਜਨਬੀ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਆਪਣੇ ਜਾਣਕਾਰ, ਦੋਸਤ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਉਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਉਹ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਮਹਿਮਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੀ ਹਰ ਗੱਲ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਆਦਮੀ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਇੱਕ ਇਸ਼ਾਰੇ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਉਸਨੂੰ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਜਾਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਹ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ 10 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚੋਂ 8.50 ਰੁਪਏ ਦਾ ਸਮਾਨ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿੱਲ ਦੇ ਨਾਲ 1.50 ਰੁਪਏ ਵਾਪਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ ਭਰਾ, ਇਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਕੱਲ੍ਹ ਤੱਕ ਕੁਝ ਪੈਸੇ ਉਧਾਰ ਮੰਗੇਗਾ, ਤੁਸੀਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫਸ ਜਾਓਗੇ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰੋਗੇ। ਫਿਰ ਉਹੀ ਗੱਲ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹੁੰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰ ਕੱਲ੍ਹ ਕੱਲ੍ਹ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੱਲ੍ਹ-ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਕਹਿਣ ਨਾਲ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੈਸਾ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਆਦਮੀ ਵੀ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ‘ਓਏ ਜੋ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ, ਵਾਪਸ ਆ’ ਗਾਉਂਦੇ ਰਹੋਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ‘ਕੋਈ ਪੱਤਰ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਸੁਨੇਹਾ ਨਹੀਂ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼’ ਜਿੱਥੇ ਫ਼ੋਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ। ਫ਼ੋਨ ਦੀ ਘੰਟੀ ਵੱਜਦੀ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਪਰ ਤੁਹਾਡੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡਿਜੀਟਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਸਾਈਬਰ ਸੈੱਲ ਅਤੇ ਹੈਲਪਲਾਈਨ ਨੰਬਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਪਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ।