ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪੂਰਨੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਤੇਟਾਗਾਮਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਅੰਨ੍ਹੀ ਹੋਈ ਭੀੜ ਨੇ ਪੰਜ ਮਾਸੂਮ ਜਾਨਾਂ ਲੈ ਲਈਆਂ। ਇੱਕੋ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ‘ਡੈਣਾਂ’ ਦਾ ਲੇਬਲ ਦੇ ਕੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਅਪਰਾਧ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਤੰਤਰ-ਮੰਤਰ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਡਰਾਉਣੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਚੇਤਨਾ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪਾੜਾ ਹੈ। ਅੱਜ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਨਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾ, ਬਾਇਓ-ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਏਆਈ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਮਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਵਰਗ ਅਜੇ ਵੀ ਨਿੰਬੂ-ਮਿਰਚ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਅਤੇ ਭੂਤਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਗਾੜ ਸਿਰਫ਼ ਅਨਪੜ੍ਹ ਵਰਗ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਛੁਪੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਉਹ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਉਹ ਚਮਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਏ। ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮਿਲੀ, ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਦੇ ਡਰੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਦਰਅਸਲ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਕੋਈ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਤਰਕ, ਸਬੂਤ ਅਤੇ ਵਿਵੇਕ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਸਬੂਤ ਹੋਣ। ਪਰ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ, ਉਤਸੁਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਸਨੂੰ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੀ ਘਾਟ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾਹੀਣ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਨਾਗਰਿਕ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਫਰਜ਼ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇੰਡੀਅਨ ਸਾਇੰਸ ਕਾਂਗਰਸ ਵਰਗੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸੂਡੋ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ, ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਤਰਕਹੀਣ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪਖੰਡੀਆਂ ਦੀ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਅੱਜ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨੀਕੀ ਲਾਭਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸੋਚਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਉਂਦੇ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਹਨੇਰੇ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਹਨੇਰਾ ਹੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਤੇਟਗਾਮਾ ਵਰਗੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵੀ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਇਸ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੋਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੇ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਡੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿਣਗੀਆਂ।