ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰਕ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਾਕਾਂਖੀ ਹੋਣਾ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਿ ਕੋਈ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਤਾ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਟੁੱਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਚਾਨਕ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੈਸਾ, ਜਾਇਦਾਦ, ਪਸੰਦ-ਨਾਪਸੰਦ ਆਦਿ। ਅਕਸਰ, ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ, ਕਿਸੇ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਆਦਿ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੋ ਵੀ ਹੈ, ਪਰਿਵਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮੂਲ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਪੁਰਸ਼ ਦਿਵਸ, ਪਿਤਾ ਦਿਵਸ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਅੱਜ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਸੋਚਣ ਦੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਜ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਵੀਆਂ/ਲੇਖਕਾਂ/ਗਾਇਕਾਂ/ਨਾਇਕਾਵਾਂ/
“ਪਰਿਵਾਰ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ, ਮੂਡ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ।
ਅਜਨਬੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰਨਾ, ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਿਛੋੜਾ।
ਸਾਰੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ, ਵਿਹੜਾ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੁੰਗੜਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਨਵੀਂ ਸਦੀ ਕੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਸੌਰਭ, ਇਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਖੋਜ ਹੈ।”
ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੂਹਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਨੈਤਿਕ ਤਾਕਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਝਿਜਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ, ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲਚਕਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਅਨੈਤਿਕ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਚਦਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਵਰਗਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਕੌੜੇ ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।
“ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਲੇਸ਼ ਹੈ, ਹੁਣ ਕੋਈ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ।”
ਵੰਡ ਅਤੇ ਝਗੜੇ ਨੇ ਹਰ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਕੰਧਾਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਹਨ।
ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਅਸੀਸਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਟਕਰਾਅ ਹੈ।
ਇੱਛਾਵਾਂ ਦਾ ਬਾਗ਼ ਈਰਖਾ ਦੀ ਕੁੜੱਤਣ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।”
ਪਤਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ, ਅੱਜ ਪਰਿਵਾਰ ਟੁੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਵਿਆਹੁਤਾ ਰਿਸ਼ਤੇ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ, ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਝਗੜੇ ਵਧ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਸਮੂਹਿਕਤਾ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਭੜਕਾਊ ਰਵੱਈਆ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਵੱਧ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਘੱਟ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼, ਸਿੱਖਿਆ, ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ, ਆਦਿ; ਬਾਹਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰੈਚ, ਮੀਡੀਆ, ਨਰਸਰੀ ਸਕੂਲ, ਹਸਪਤਾਲ, ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਨੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
“ਬਜ਼ੁਰਗ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਛੋਟੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪੈਰ ਛੱਡ ਕੇ ਗੋਡਿਆਂ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ, ਇਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ?
ਹੁਣ ਪਿਆਰ ਦਾ ਬੰਧਨ ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ਮਿਲਾਪ ਦਾ ਸਾਰ ਕਿੱਥੇ ਹੈ।
ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਖੁਦ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।”
ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਬੰਧਨ ਆਪਸੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਬੰਦ ਇਕਾਈ ਹੈ ਜੋ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਬੰਧਾਂ ਕਾਰਨ ਸਾਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਨੈਤਿਕ ਗਿਰਾਵਟ ਪਰਿਵਾਰਕ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ, ਅਹੁਦੇ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੀ ਦੌੜ ਕਾਰਨ, ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਮੈਂਬਰਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਭੌਤਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਸੀਂ ਸੁਣਦੇ ਅਤੇ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਨਿਰਭਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਢਹਿ ਗਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਤਨ ਨਾਲ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਢਾਂਚਾਗਤ ਬਦਲਾਅ ਆਉਣਗੇ। ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪੱਖ ਤੋਂ, ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਢਾਂਚਾਗਤ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਪਤਨ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਜਿੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੁਝ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਿਲਾਪ ਅਤੇ ਵਿਖੰਡਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਵੇਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਂਗ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
“ਜੇਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਬਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।”
ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਪਿਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਤੀਜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੌਰਭ ਜਦੋਂ ਵੀ।
ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਹੋ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਝਗੜੇ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿਓ।”
ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤਰਲ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਸਮਲਿੰਗੀ ਜੋੜਿਆਂ (LGBT ਰਿਸ਼ਤੇ), ਸਹਿ-ਰਹਿਤ ਜਾਂ ਲਿਵ-ਇਨ ਸਬੰਧਾਂ, ਸਿੰਗਲ-ਮਾਪਿਆਂ ਵਾਲੇ ਘਰਾਂ, ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਤਲਾਕਸ਼ੁਦਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜੀਕਰਨ ਲਈ ਚੰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ। ਇਸ ਭੌਤਿਕਵਾਦੀ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੁੱਖ-ਸਹੂਲਤਾਂ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੇ ਮਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਕੰਕਰੀਟ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਨੇ ਆਪਸੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਅਲੋਪ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਰ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਪੱਥਰ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਝਗੜੇ ਅਤੇ ਝਗੜੇ ਦਾ ਇੱਕ ਨੰਗਾ ਨਾਚ ਹੈ। ਆਪਸੀ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਫੁੱਟਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਘਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਅੱਜ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਖੁਦ ਹੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ‘ਤੇ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਗੁਆਂਢੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਦੁੱਖ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਝੱਲਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਰਥਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪਸੀ ਝਗੜਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਕੇ, ਸਾਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਬਚ ਸਕਾਂਗੇ ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਾਜ ਜਿਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ।