ਸੈਲਫੀ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ !

ਚੱਲਦੀ ਟਰੇਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਸੈਲਫੀ ਲੈਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨੇ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਚਾਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਲਈ।  20 ਤੋਂ 25 ਸਾਲ ਦੇ ਇਹ ਨੌਜਵਾਨ ਰੇਲਵੇ ਟ੍ਰੈਕ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੈਲਫੀ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਆਉਂਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਣ।  ਪਿੱਛੇ ਤੋਂ ਆ ਰਹੀ ਅਜਮੇਰ-ਸਰਾਏ ਰੋਹਿਲਾ ਜਨ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਰਫਤਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਪਟੜੀ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ।  ਸੈਲਫੀ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਨ ਗਵਾਉਣ ਦਾ ਇਹ ਕੋਈ ਪਹਿਲਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।  ਖਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲਫੀ ਲੈਣਾ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।  ਇਸ ਦੇ ਨਵੀਨਤਮ ਅਧਿਐਨ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ, ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਫੈਮਿਲੀ ਮੈਡੀਸਨ ਐਂਡ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਕੇਅਰ ਨੇ ਸੈਲਫੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।  ਉਸਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ 2011 ਤੋਂ 2017 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ 259 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੈਲਫੀ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗਵਾਈ।  ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇਸ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਨ।  ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਘਾਤਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ ਅਸਲ ਗਿਣਤੀ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।  ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ, ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਜੋਖਮ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬਚ ਗਏ ਜਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਅਟਕਲਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੈਲਫੀ ਹਾਦਸੇ ਇੰਨੇ ਆਮ ਕਿਉਂ ਹਨ।  ਇੱਕ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਨੇ ਹਰ ਖਾਸ-ਓ-ਏਮ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਮਰਾ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਇਆ ਹੈ।  ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਖਾਸ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।  ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਿਆ ਹੈ।  ਲਗਭਗ ਹਰ ਜਨਤਕ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ, ਹਰ ਜਨਤਕ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚਦੇ ਅਤੇ ਸੈਲਫੀ ਲੈਂਦੇ ਪਾਏ ਜਾਣਗੇ।  ਦੂਜਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।  ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਸੈਲਫੀ ਦਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਸਲ ‘ਚ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਇਸ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ।  ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੀਡੀਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੈ।  ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪਛਾੜਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਅਜੀਬ ਸੈਲਫੀ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇਸਦੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਧਰ ਦਾ ਜੋਖਮ ਲੈਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ?  ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨੇ ਸੈਲਫੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।  ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਚ ਚਿਤਾਵਨੀ ਬੋਰਡ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ।  ਅਜਿਹੇ ਬੋਰਡ ਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ।  ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਖਤਰਨਾਕ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ।  ਇਹ ਵੀ ਸੁਝਾਅ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਚਾਂ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡ ਹਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਗਾਰਡ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।  ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਵੀ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।  ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।