ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ, ਯੋਗ, ਕਾਬਲ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਹ ਅੰਨ੍ਹੀ ਦੌੜ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਉਧਾਰ ਲਿਆ ਘਿਓ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਿਘਾਰ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਗਹਿਰੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਰਫਤਾਰ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ‘ਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਢਿੱਲ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਜਨਜੀਵਨ ਆਮ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੀ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵੀ ਪਰਤ ਆਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਭੀੜ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਦੇਵਥਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਵਿਆਹ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕਈ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ।
ਇਸ ਧੂਮ-ਧਾਮ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਵੀ ਅਮੀਰੀ ਅਤੇ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਦੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਸਨ। ‘ਤੇਰੀ ਕਮੀਜ਼ ਮੇਰੀ ਕਮੀਜ਼ ਸੇ ਚਿੱਟੇ ਕੈਸੇ?’ ਦੀ ਤਰਜ਼ ‘ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਇਸ ਦੌੜ ‘ਚ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ। ਗਾਰਡਨ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ, ਲਾਜ-ਹੋਟਲ ਵਰਗੇ ਵਿਆਹ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੌਣਕ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕਾਰਨ ਟੈਂਟਾਂ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ‘ਤੇ ਪੈਸਾ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ ਵਗਦਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ।
ਸਮਾਗਮ ਪੰਡਾਲ ਦੀ ਸਜਾਵਟ ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ, ਖਾਣ ਪੀਣ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਦਿਖਾਉਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਜਾਂ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਪਰੋਸਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਗਏ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਛੱਬੀ-ਛੱਤੀ ਦੇ ਆਨੰਦ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੁੰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਆਯੋਜਕ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਰੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੋਣਗੇ. ਹੁਣ ਭਾਵੇਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਨਾ ਚੱਖਣਾ ਜਾਂ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਦੀ ਵੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸੋਚੋ, ਕੀ ਕੋਈ ਮਹਿਮਾਨ ਚਾਹੇ ਵੀ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕੇਗਾ? ਸਿਆਣਪ ਦਿਖਾ ਕੇ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਨੇਕ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਦਾ ਸਵਾਦ ਨਾ ਲਵੇ ਜਾਂ ਹਰੇਕ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ-ਅੱਧਾ ਟੁਕੜਾ ਲੈ ਲਵੇ, ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ, ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਯਕੀਨੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਰੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਤੋਂ ਇੰਨੀ ਸਮਝਦਾਰੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਨਾ ਗੈਰਵਾਜਬ ਹੋਵੇਗਾ.
ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ‘ਬਫੇ’ ਕਲਚਰ ਦਾ ਪਸਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਵੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਬੁਫੇ ਕਲਚਰ ਦੀ ਬੁਰਾਈ ਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਮੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਇੱਥੇ ਨਹੀਂ ਵਧੇ। ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਇਸ ਸੋਚ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਰੱਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮਿਲੇਗਾ ਜਾਂ ਪਲੇਟ ਵਿਚ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ‘ਜੁਠਾਨ’ ਹੀ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਛੱਬੀ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਕਵਾਨ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਅਨਾਜ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਬ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਜੁਠਾਨ’ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਸੁੱਟਣਾ ਭੋਜਨ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਜਾਂ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਨਹੀਂ? ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਬੱਚੇ ਭੁੱਖਮਰੀ ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਨਾਲ ਬੇਵਕਤੀ ਮਰਦੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣਾ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਉਚਿਤ ਹੈ?
ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਸਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ, ਯੋਗ, ਕਾਬਲ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇਹ ਅੰਨ੍ਹੀ ਦੌੜ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਉਧਾਰ ਲਿਆ ਘਿਓ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਿਘਾਰ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਚਮਕ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਗਹਿਰੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹਾਂ। ਉਸ ਨਕਲ ਵਿੱਚ, ਸਿਆਣਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਦਾਅਵਤਾਂ ਜਾਂ ਦਾਅਵਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਵੇ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨਕਲ ਹੀ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਸਬੰਧੀ ਸਖ਼ਤ ਕਾਨੂੰਨ ਹਨ। ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਲਈ ਭਾਰੀ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਦਾਵਤ ਵਿੱਚ ਪਰੋਸੇ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਸੀਮਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਕਵਾਨ ਉਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਮਠਿਆਈਆਂ ਵਗੈਰਾ ਜੋੜਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਛਕਾਉਣ ਅਤੇ ਪਰੋਸਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਇੰਨਾ ਭੋਜਨ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਉਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਇਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸੀਂ ਉਦੋਂ ਹੀ ਕਰ ਸਕਾਂਗੇ ਜਾਂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇ ਸਕਾਂਗੇ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਕਰਾਂਗੇ। ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਚਕਾਚੌਂਧ ਖਰਚੇ ਨਾਲ ਬੱਝੇ ਜੋੜੇ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਉਜਵਲ ਕਰੀਏ।