ਲੋਹੜੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਸਾਲ 13 ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ ਵਾਢੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਗੰਨੇ ਦੀ ਵਾਢੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਲੰਬੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ: ਲੋਹੜੀ ਗੰਨੇ ਦੀ ਵਾਢੀ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਸਲਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ, ਲਈ ਵਾਢੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਰਪੂਰ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ।
ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਗੀਤਾਂ, ਨਾਚਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਗਿੱਧਾ), ਅਤੇ ਅੱਗ ਬਾਲ ਕੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਗਾਉਣ, ਨੱਚਣ ਅਤੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ: ਲੋਕ ਤਿਲ, ਗੁੜ ਅਤੇ ਗੰਨੇ ਨੂੰ ਭੇਟ ਵਜੋਂ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁੱਧੀਕਰਨ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਾਟਾਂ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ: ਲੋਹੜੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ, ਭੋਜਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਲੋਹੜੀ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਬਦਲਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਥੇ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੋਹੜੀ ਹੋਲਿਕਾ ਦੀ ਭੈਣ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾ ਹੋਲੀ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਮਾਰੀ ਗਈ ਸੀ, ਦੂਜੀ ਨੂੰ ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਸੀ।
ਹੋਰ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਨਾਮ ਸੰਤ ਕਬੀਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਲੋਈ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੂਸਰੇ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਹੜੀ ਸ਼ਬਦ ‘ਲੋਹ’ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਲੋਹੇ ਦੀ ਚਾਦਰ ਦੇ ਤਵੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਈਚਾਰਕ ਦਾਅਵਤਾਂ ਲਈ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲੋਹੜੀ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਚਰਿੱਤਰ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਇੱਕ ਰਾਜਪੂਤ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ ਜੋ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਦਰੋਹ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦੰਤਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁੱਲਾ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਫਰੀਦ ਖਾਨ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਸੰਦਲ ਭੱਟੀ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬਾਗੀਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਲਾਂ ਨੂੰ ਕਣਕ ਦੀ ਘਾਹ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲਟਕਾਇਆ ਗਿਆ। ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਪੀੜਤਾਂ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰੌਬਿਨ ਹੁੱਡ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਸਾਮਾਨ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਅਤੇ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਅਕਬਰ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਡਾਕੂ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਦੁੱਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਿਜਾ ਕੇ ਗੁਲਾਮੀ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਪੈਸੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ।
ਸੁੰਦਰੀ ਅਤੇ ਮੁੰਦਰੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਮੁੰਦਰੀਏ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਸੀ। ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਇੰਨਾ ਤਾਕਤਵਰ ਸੀ ਕਿ ਅਕਬਰ ਦੀ ਬਾਰਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਆਦਮੀਆਂ ਦੀ ਫੌਜ ਉਸਨੂੰ ਫੜਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, 1599 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਨਾਲ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਲਈ, ਲੋਕ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਗੀਤ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ:
ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ – ਹੋ!
ਤੇਰਾ ਕੌਣ ਵਿਚਾਰਾ – ਹੋ
ਲੋਹੜੀ ਤਿਉਹਾਰ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਹੱਤਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦੇ ਲੰਘਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੰਬੇ ਦਿਨਾਂ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਗੋਲਿਸਫਾਇਰ ਵੱਲ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਸਵਾਗਤ ਹੈ। ਇਹ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਘੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਚੰਦਰ-ਸੂਰਜੀ ਵਿਕਰਮੀ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਸੂਰਜੀ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਉਸੇ ਤਾਰੀਖ (13 ਜਨਵਰੀ) ‘ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੇਡ ਜੋ 1832 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਇਆ ਸੀ। ਹੋਰ ਹਵਾਲਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕੈਪਟਨ ਮੈਕਸਨ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਸੂਟ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਵੰਡੀ ਸੀ। 1836 ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਦਿਨ। 1844 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਅੱਗ ਬਾਲ ਕੇ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਹੀ ਸਰਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੋਹੜੀ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਲੋਹੜੀ ਨਵੀਂ ਫ਼ਸਲ ਤੋਂ ਭੁੰਨੇ ਹੋਏ ਮੱਕੀ ਦੇ ਦਾਣੇ ਖਾਣ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਗੰਨੇ ਦੀ ਵਾਢੀ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁੜ ਅਤੇ ਗੱਚਕ ਵਰਗੇ ਗੰਨੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਿਰੀਦਾਰ। ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਦੂਜੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੁਰਾਕ ਮੂਲੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕਟਾਈ ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਸਾਗ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਫਸਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ-ਜਲਵਾਯੂ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਸਾਗ ਵੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹਨ। ਗਜਕ, ਸਰਸੋਂ ਦਾ ਸਾਗ ਨੂੰ ਮੱਕੀ ਦੀ ਰੋਟੀ, ਮੂਲੀ, ਪੀਸੇ ਹੋਏ ਮੇਵੇ ਅਤੇ ਗੁੜ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਰਵਾਇਤੀ ਹੈ। “ਤਿਲ ਚੌਲ” ਖਾਣਾ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਹੈ ਜੋ ਗੁੜ, ਤਿਲ ਅਤੇ ਉਬਾਲੇ ਹੋਏ ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ, ਇਸ ਪਕਵਾਨ ਨੂੰ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸਨੈਕ ਵਾਂਗ ਹੈ, “ਤਿਲਚੋਲੀ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਿਨ ਵੇਲੇ, ਬੱਚੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਸੁਆਦੀ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਪੈਸੇ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਵਾਪਸ ਮੋੜਨਾ ਅਸ਼ੁੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਵੇਂ ਵਿਆਹੇ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਬੱਚਾ ਜਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ ਉਥੇ ਔਰਤਾਂ ਜਾ ਕੇ ਨੱਚਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ:
ਹੁੱਲੇ ਨੀ ਮਾਈਏ ਹੁੱਲੇ ।
ਇਸ ਬੇਰੀ ਦੇ ਪੱਤਰ ਝੁੱਲੇ ।
ਦੋ ਝੁੱਲ ਪਈਆਂ ਖ਼ਜੂਰਾਂ ।
ਖ਼ਜੂਰਾਂ ਦੇ ਮੇਵੇ ਮਿੱਠੇ ।
ਖ਼ਜੂਰਾਂ ਨੇ ਸੁਟਿਆ ਮੇਵਾ ।
ਇਸ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਕਰੋ ਮੰਗੇਵਾ ।
ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਨਿੱਕੜੀ ।
ਘਿਓ ਖਾਂਦੀ ਚੂਰੀ ਕੁਟਦੀ ।
ਕੁੱਟ ਕੁੱਟ ਭਰਿਆ ਥਾਲ ।
ਵਹੁਟੀ ਸਜੇ ਨਨਾਣਾਂ ਨਾਲ ।
ਨਨਾਣ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭਰਜਾਈ ।
ਕੁੜਮਾ ਦੇ ਘਰ ਆਈ ।
ਲੋਹੜੀ ਪਾਈਂ ਨੀ ਮੁੰਡੇ ਦੀਏ ਮਾਈ
ਫਿਰ ਇਕ ਹੋਰ ਗੀਤ ਹੈ:
ਮੂਲੀ ਦਾ ਖੇਤ ਹਰਿਆ ਭਰਿਆ
ਵੀਰ ਸੁਦਾਗਰ ਘੋੜੀ ਚੜ੍ਹਿਆ
ਆ ਵੀਰਾ ਤੂੰ ਜਾਹ ਵੀਰਾ
ਬੰਨੀ ਨੂੰ ਲਿਆ ਵੀਰਾ
ਬੰਨੀ ਤੇਰੀ ਹਰੀ ਭਰੀ
ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਚੰਗੇਰ ਭਰੀ
ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਡਿੱਗ ਪਿਆ
ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਪਿਆ
ਰਾਜੇ ਬੇਟੀ ਸੁੱਤੀ ਸੀ
ਸੁੱਤੀ ਨੂੰ ਜਗਾ ਲਿਆ
ਰੱਤੇ ਡੋਲੇ ਪਾ ਲਿਆ
ਰੱਤਾ ਡੋਲਾ ਕਾਈ ਦਾ
ਸੱਤੇ ਵੀਰ ਵਿਆਹੀ ਦਾ