ਭਿਵਾਨੀ, ਹਰਿਆਣਾ
ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਸੋਨਾਲੀ ਸੋਨਾਲੀ ਫੋਗਾਟ ਦੀ ਸ਼ੱਕੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ‘ਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨਾਲੀ ਫੋਗਾਟ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੋਨਾਲੀ ਦੀ ਭੈਣ ਰੁਪੇਸ਼ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਫੋਨ ‘ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ‘ਭੋਜਨ ‘ਚ ਕੁਝ ਗੜਬੜ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ’ ਸੋਨਾਲੀ ਫੋਗਾਟ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕਤਲ ਹੈ। ਅਤੇ ਸੀਬੀਆਈ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੋਨਾਲੀ ਫੋਗਾਟ ਦਾ ਕਤਲ ਹੋਇਆ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈ, ਇਹ ਹੁਣ ਜਾਂਚ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੋਨਾਲੀ ਦੀ ਭੈਣ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨਾਲੀ ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਠੀਕ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਵੀ ਸੋਨਾਲੀ ਦੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਹੋਈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੋਨਾਲੀ ਫੋਗਾਟ 22 ਤੋਂ 25 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਗੋਆ ਟੂਰ ‘ਤੇ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਕੰਮ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ‘ਚ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਗੋਆ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਜਿਸ ਦਿਨ ਉਹ ਉੱਥੇ ਗਈ, ਉਸੇ ਰਾਤ ਸੋਨਾਲੀ ਦੀ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਸੋਨਾਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਬੇਟੀ ਹੈ ਜੋ ਹੁਣ ਯਤੀਮ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸੋਨਾਲੀ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਵੀ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਆਖਿਰ ਇਸ ਨੇਤਾ ਦਾ ਕੀ ਬਣਿਆ, ਇਹ ਤਾਂ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ। ਪਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਕਤਲਾਂ ਦਾ ਦੌਰ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਣੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ, ਚਾਪੇਕਰ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ 22 ਜੂਨ 1897 ਨੂੰ ਰੈਂਡ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਫੌਜੀ ਐਸਕਾਰਟ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਆਇਰਸਟ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਆਸਟਰੀਆ-ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਆਰਚਡਿਊਕ ਫ੍ਰਾਂਜ਼ ਫਰਡੀਨੈਂਡ ਦੀ ਹੱਤਿਆ। ਗੈਵਰੀਲੋ ਪ੍ਰਿੰਸਿਪ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਉਸਦੀ ਮੌਤ – ਬਲੈਕ ਹੈਂਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਗੁਪਤ ਫੌਜੀ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸਰਬੀਆਈ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ – ਨੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੂਰਪੀਅਨ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਮੌਤਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਟਿਕਟਾਂ ਮਿਲਣ ਜਾਂ ਨਾ ਮਿਲਣ, ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਜਾਂ ਪਤਨ, ਸੱਤਾ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਉਭਾਰ ਜਾਂ ਗਿਰਾਵਟ ਕਾਰਨ ਗੁੱਸੇ, ਅਸਤੀਫ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਗੱਠਜੋੜ ਦਾ ਕਦੇ ਨਾ ਮੁੱਕਣ ਵਾਲਾ ਚੱਕਰ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਤਭੇਦਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਪੱਖ ਹੈ, ਸਿਆਸੀ ਹਿੰਸਾ। ਚੋਟੀ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਹਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੈ। ਅਬਰਾਹਮ ਲਿੰਕਨ, ਜੌਹਨ ਐੱਫ. ਕੈਨੇਡੀ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਵੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਦੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਬੁਝ ਗਏ ਸਨ। ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਆਸੀ ਕਤਲਾਂ ਦੇ ਦੌਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵੀ ਲਹੂ-ਲੁਹਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆਂ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। 1953 ਵਿੱਚ, ਡਾ: ਸ਼ਿਆਮਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮੁਖਰਜੀ, ਜੋ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਏਕਤਾ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਦੀ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹੱਸਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੁਣ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਦੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਚਣਾ ਹੁਣ ਰਵਾਇਤੀ ਧਾੜਵੀਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦਾ ਲਾਭ ਉਚਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਵਜੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਹੁਣ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕਵਾਦ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਕਮਾਨ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨਾ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਧੀਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸੰਪਰਕਵਾਦ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਸਿਆਸੀ ਕਮਾਂਡ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ “ਰਾਜਨੀਤੀ ਇੱਕ ਗੰਦੀ ਖੇਡ ਹੈ”। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ, ਫ਼ਿਲਮਸਾਜ਼ਾਂ, ਖਿਡਾਰੀਆਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਸਮੇਤ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹਾਂ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਵਧੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਸਿਆਸਤ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਿਆਸਤ ਆਪਣੀ ਅਛੂਤਤਾ ਤੋਂ ਬਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਉਹ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿਚ ਸੱਚੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਆਉਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਪਾਸੇ ਲਿਜਾਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਣ। ਮਾਰਗ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਗਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਜੋ ਲੋਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਾਬਲੀਅਤ ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਨਵੇਂ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸੋਨਾਲੀ ਵਾਂਗ ਜਾਨਲੇਵਾ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ।