ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ – ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.) ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਸ਼ਕਤੀਕਾਂਤ ਦਾਸ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੀਮਤ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਕਰਜ਼ਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਸਥਾਰ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗਵਰਨਰ ਨੇ ਇਹ ਟਿਪਣੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ’ਚ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਵਲੋਂ ਕਰਵਾਈ 90ਵੀਂ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ,‘‘ਸੀਮਤ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿੱਜੀ ਕਰਜ਼ਾ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਸਥਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਜ਼ਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਵੱਡਾ ਜੋਖਮ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਦੀ ’ਚ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣ ਬਾਰੇ ਪਰਖ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।’’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ
ਸਕਦੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਆਰਥਕ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਸਮੇਂ। ਦਾਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵਧਦੀਆਂ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਨੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਦੀਆਂ ਲਾਗਤਾਂ ’ਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ’ਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਜੋਖਮ ਵਧੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵਧਣ ਨਾਲ ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ’ਚ ਸੰਕਰਮਣ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿੱਤੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਉੱਚ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਕਾਰਨ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਧੀ ਹੈ, ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਵਰਨਰ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿਤੀ ਕਿ ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਵਪਾਰਕ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ (ਸੀ.ਆਰ.ਈ.) ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ’ਚ ਸੁਧਾਰ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਤਣਾਅ ’ਚ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੀ.ਆਰ.ਈ., ਗੈਰ-ਬੈਂਕ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ (ਐਨ.ਬੀ.ਐਫ.ਆਈ.) ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਖੇਤਰ ’ਚ ਵਿਆਪਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਦਾਸ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਦੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਰਹੀ ਭੂਮਿਕਾ ’ਤੇ ਵੀ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿਤਾ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਮੁੜ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ: ਮੁਦਰਾ ਨੀਤੀ, ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਤੱਤ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣਗੇ ਕਿਉਂਕਿ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਿੱਤੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ’ਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਟਿਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਡਿਜੀਟਲ ਜਨਤਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ (ਡੀ.ਪੀ.ਆਈ.) ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਡਿਜੀਟਲ ਵਿੱਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਰੱਕੀ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਅਥਾਹ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਵਿੱਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ’ਚ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਦੀ ਕਿਨਾਰੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਜੀਵੰਤ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਹੈ, ਜਿਸ ’ਚ 140,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਟਾਰਟਅੱਪ,100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੂਨੀਕੋਰਨ ਅਤੇ 150 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।’’
ਨਿੱਜੀ ਕਰਜ਼ਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ: ਦਾਸ
