ਕਦੇ ਧਰਤੀ ਹਰੀ ਭਰੀ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ ਇਹ ਕੁਰਲਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਦਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰ। ਅੱਜ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਖੋਖਲਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਧੂੜ ਭਰੀ ਹਨੇਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ (ੳਥੀ) ਵਿਗੜ ਗਈ। ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (ਸੀਪੀਸੀਬੀ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ 305 ਅੰਕਾਂ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ (AQI) ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਪਛਤਾਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ।
2023 ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ (ਏਮਜ਼) ਨੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸ਼ਹਿਰ, ਚੇਨਈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਲਗਭਗ 9 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ PM 2.5 ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਟਾਈਪ-2 ਸ਼ੂਗਰ ਵਿਚਕਾਰ ਡੂੰਘਾ ਸਬੰਧ ਹੈ।
ਖੋਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਡਾ. ਸਿਧਾਰਥ ਮੰਡਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਦਮੇ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਸਾਡੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪਾਇਆ ਕਿ PM 2.5 ਵਾਲੀ ਹਵਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟਾਈਪ 2 ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਹਵਾ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੋਣਾ। ਧੂੜ, ਧੂੰਆਂ, ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਗੈਸਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਮਿਲ ਕੇ ਹਵਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ।
ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਦਮਾ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਓਜ਼ੋਨ ਪਰਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅਸੰਤੁਲਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸਸਤਾ ਏਅਰ ਪਿਊਰੀਫਾਇਰ ਇੱਕ ਗਮਲਾ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਸੱਪ ਦਾ ਪੌਦਾ ਜਾਂ ਰਬੜ ਦਾ ਪੌਦਾ ਹੈ। ਫਰੰਟੀਅਰਜ਼ ਇਨ ਮੌਲੀਕਿਊਲਰ ਮੈਡੀਸਨ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੌਦੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਤੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੋਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰੋ; ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਪੈਦਲ ਚੱਲੋ, ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਓ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਤੋਂ ਬਚੋ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਗਰਟ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਹਵਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਟਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਧੂੰਆਂ ਸਿੱਧਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਵੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਹਵਾ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।