‘ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਦੋ-ਸੀਟਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਟ੍ਰੇਨਰ ਜਹਾਜ਼, ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਹੰਸਾ (ਈ-ਹੰਸਾ) ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸੀਐਸਆਈਆਰ-ਐਨਏਐਲ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਹੰਸਾ (ਈ-ਹੰਸਾ) ਟ੍ਰੇਨਰ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 2 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਦਲਾਆਂ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਹ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਟ੍ਰੇਨਰ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ ਅੱਧੀ ਹੈ।’
ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਾਇੰਸ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਸਕੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਮਾਸਿਕ ਸਮੀਖਿਆ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੀਐਸਆਈਆਰ (ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ) ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਕਿਹਾ ਕਿ, ‘ਇਹ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਨਵਾਂ ਜਹਾਜ਼ ਸੀਐਸਆਈਆਰ ਦੇ ਬੰਗਲੁਰੂ ਸਥਿਤ “ਨੈਸ਼ਨਲ ਏਅਰੋਸਪੇਸ ਲੈਬਾਰਟਰੀ” ਐਨਏਐਲ ਦੁਆਰਾ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਈ-ਹੰਸਾ ਵੱਡੇ ਹੰਸਾ-3 (ਐਨਜੀ) ਸਿਖਲਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਈ-ਹੰਸਾ ਜਹਾਜ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰੇ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਟੀਚਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਉਡਾਣ ਵਿੱਚ ਹਰੇ ਜਾਂ ਸਾਫ਼ ਊਰਜਾ ਬਾਲਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਲ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੋਵੇਗਾ।’
ਇਹ ਮੀਟਿੰਗ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ।
ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਹੋਰ ਜਨਤਕ-ਨਿੱਜੀ ਭਾਈਵਾਲੀ (ਪੀਪੀਪੀ) ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੋਜ ਵਿਕਾਸ ਨਿਗਮ ਨੂੰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਲਈ ਡੀਬੀਟੀ-ਬੀਆਈਆਰਏਸੀ ਅਤੇ ਆਈਐਨ-ਸਪੇਸ ਦੇ ਸਫਲ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਉੱਦਮਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਗਿਆਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਏਆਈ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀ/ਆਈਪੀ ਐਕਸਚੇਂਜ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਐਨਟੀਟੀਓ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਹੱਬ-ਐਂਡ-ਸਪੋਕ ਪੀਪੀਪੀ ਮਾਡਲ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਆਪਕ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਐਕਸੀਓਮ ਸਪੇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਗਰੁੱਪ ਕੈਪਟਨ ਸ਼ੁਭਾਂਸ਼ੂ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗੁਰੂਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੱਤ ਪ੍ਰਯੋਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ, ਜੋ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਮੁਹਾਰਤ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਏਗਾ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਾ. ਜਿਤੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਬਾਇਓਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਗਲੋਬਲ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ “ਗਲੋਬਲ ਸਾਇੰਸ ਟੈਲੇਂਟ ਬ੍ਰਿਜ” ਬਨਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੀਐਸਆਈਆਰ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ 37 ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਐਲਾਨ ‘ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ, ‘ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਕਾਰਣ ਇਸ ਉਤਸ਼ਾਜਨਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰੋਕਣਾ ਪਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਿਗਿਆਨ ਸਹਿਯੋਗ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ-ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਜਰਮਨੀ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਾਂਗ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।