ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ – ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ 2022-23 ਵਿੱਚ ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬਜਟ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਿਆਸ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਜਟ ਭਾਸ਼ਣ ਦੌਰਾਨ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਲਈ ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਿੱਪ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਤਕਨੀਕ 2022-23 ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣਾ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ।
ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ?
ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਆਮ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਦਿਖੇਗਾ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਚਿੱਪ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਚਿੱਪ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ, ਜਨਮ ਮਿਤੀ, ਪਤਾ ਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਚਿੱਪ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਊਂਟਰਾਂ ‘ਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕਿਸ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ?
ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਕੇ, ਜਾਪਾਨ ਤੇ ਜਰਮਨੀ ਵਰਗੇ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ, ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ, ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਲਈ 20,000 ਈ-ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿਹੜਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਰਤਿਆ?
ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਜੋ ਨੀਲਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਆਮ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਸਪੋਰਟ ਇੱਕ ਬੁਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਾਸਪੋਰਟ ‘ਤੇ ਧਾਰਕ ਦਾ ਨਾਮ, ਜਨਮ ਮਿਤੀ, ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ, ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦਾ ਨਾਮ, ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਿੰਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ‘ਚ ਤੁਹਾਡੀ ਫੋਟੋ, ਹਸਤਾਖਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਠੋਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ ਜਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹਨ?
- ਆਮ ਪਾਸਪੋਰਟ: ਇਹ ਨੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਟੂਰਿਸਟ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਅਧਿਕਾਰਤ ਪਾਸਪੋਰਟ: ਇਸ ਨੂੰ ਸਰਵਿਸ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ: ਇਹ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ। ਇਹ ਕੌਂਸਲੇਟਾਂ ਜਾਂ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਮੈਰੂਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਲਾਜ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਅਸਥਾਈ ਪਾਸਪੋਰਟ: ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਗੁੰਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਸਪੋਰਟ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸੈਲਾਨੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਪਰਤਦੇ।
- ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਾਸਪੋਰਟ: ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹਰ ਮੈਂਬਰ ਨੂੰ ਪਾਸਪੋਰਟ ਨਾ ਦੇ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।