ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ – ਦੇਸ਼ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹੈ। 11 ਮਾਰਚ, 2022 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਏ ਹਫਤੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ 9.64 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਘੱਟ ਕੇ 622.275 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ (FPIs) ਦੁਆਰਾ ਵੇਚੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 20 ਮਾਰਚ, 2020 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਏ ਹਫਤੇ ਦੌਰਾਨ ਫਾਰੇਕਸ ਵਿੱਚ $11.98 ਬਿਲੀਅਨ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। ਇਹ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਹੈ ਜਦੋਂ FPIs ਨੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਵਾਪਸ ਲਏ ਹਨ। ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੇਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੁਪਿਆ 77 ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧੀਆਂ, ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਨੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਡਾਲਰ ਵੇਚ ਦਿੱਤੇ। RBI ਦੇ ਦਖਲ ਨਾਲ, PSU ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਡਾਲਰ ਵੇਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਰੁਪਿਆ 76 ਤੋਂ 77 ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ। RBI ਨੇ 8 ਮਾਰਚ ਨੂੰ $5.135 ਬਿਲੀਅਨ ਵੇਚੇ ਅਤੇ ਸਵੈਪ-ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਡਾਲਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਵੀ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਡਾਲਰ ਵੇਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਰੁਪਏ ਦੀ ਤਰਲਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ, ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਰਕਮ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਬਜ਼ਾਰ ‘ਚ ਡਾਲਰ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ ਰੁਪਿਆ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਇਆ, ਜੋ 8 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 77 ਅੰਕ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। 17 ਮਾਰਚ (ਮਪ) ਵੀਰਵਾਰ (17 ਮਾਰਚ) ਨੂੰ ਰੁਪਿਆ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 41 ਪੈਸੇ ਵਧ ਕੇ 75.80/81 ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਰੁਪਏ ‘ਤੇ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਪਾ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਮਾਰਚ ‘ਚ 41,617 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕੱਢ ਲਏ। ਅਜਿਹਾ ਫਰਵਰੀ ‘ਚ 45,720 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ‘ਚ 41,346 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਨਿਕਾਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, 1 ਅਕਤੂਬਰ, 2021 ਤੋਂ FPIs ਨੇ 225,649 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ (IPO ਵਿੱਚ FPI ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਕਢਵਾ ਲਏ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯੂਐਸ ਫੈਡਰਲ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਡਰ ਸੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਤੇਜ਼ ਹੋਇਆ, ਬ੍ਰੈਂਟ ਕਰੂਡ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ $ 140 ਦੇ ਨੇੜੇ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀਆਂ ਘਰੇਲੂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਰਾਮਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਡਾਲਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਫਾਰੇਕਸ ਰਿਜ਼ਰਵ ‘ਚ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ
