ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ – ਅੱਜ ਤਕ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂਐਚਓ) ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਐਕਟਿਵ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ‘ਚ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਧਰਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਹੜਤਾਲ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਸਮਝੌਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ WHO ਦੇ ਹੱਥ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ, ਜੇਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵੇਰੇ ਅੱਠ ਵਜੇ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ ਛੇ ਵਜੇ (ਵੀਕਐਂਡ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਸੁਤੰਤਰ WHO ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੈ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਏਜੰਸੀ ਅਤੇ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਵਿਚਕਾਰ ਗੁਪਤ ਸਮਝੌਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
2015 ਵਿੱਚ, ਡਾਊਨ ਟੂ ਅਰਥ ਨੇ ਵਿਆਪਕ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 1959 ਵਿੱਚ ਆਈਏਈਏ ਅਤੇ ਡਬਲਯੂਐਚਓ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ 3 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਸੀ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਰਨੋਬਲ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਚਰਨੋਬਲ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਾਦਸਾ ਮਨੁੱਖੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਾਦਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 25-26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986 ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਚਰਨੋਬਲ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਨੰਬਰ 4 ਰਿਐਕਟਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਲਾਂਟ ਉੱਤਰੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਿਪਯਾਤ ਸ਼ਹਿਰ (ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਦੇਰ ਰਾਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਾਪਰਿਆ ਜਦੋਂ ਇਸ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਿਐਕਟਰ ਨੰਬਰ 4 ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਬੰਦ ਸੀ। ਪਰ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਨੁਕਸ ਅਤੇ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿਚ ਗੜਬੜੀ ਕਾਰਨ ਰਿਐਕਟਰ ਕੋਰ ਵਿਚ ਪਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਗਰਮੀ ਨੇ ਸਾਰੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਭਾਫ਼ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਦਬਾਅ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਰਿਐਕਟਰ ਵਿਚ ਧਮਾਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਫਾਈਟ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ 9 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਬਲਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓਐਕਟਿਵ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ।
ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਰੇਡੀਓਐਕਟਿਵ ਪਦਾਰਥ ਫੈਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਅਤੇ ਨਾਗਾਸਾਕੀ ‘ਤੇ ਹੋਏ ਪਰਮਾਣੂ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 10 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਰੇਡੀਓਐਕਟਿਵ ਪਦਾਰਥ ਦੱਖਣੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਪਰ, WHO ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਦਰਜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। 2011 ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਫੁਕੁਸ਼ੀਮਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਜਾਪਾਨੀ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।