ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰੇ ‘ਤੇ ਪੋਰਟ ਲੁਈਸ ਪਹੁੰਚੇ। ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵੀਨਚੰਦਰ ਰਾਮਗੁਲਮ ਨੇ ਸਰ ਸੀਵੂਸਾਗੁਰ ਰਾਮਗੁਲਮ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦਾ ਫੁੱਲਮਾਲਾ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੁਕੜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਵੇਗਾ। ਇਹ 2015 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਯਾਤਰਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਫੇਰੀ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਦੋ-ਦਿਨਾਂ ਫੇਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨਮਾਨ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਧਰਮਬੀਰ ਗੋਖੂਲ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਬ੍ਰਿੰਦਾ ਗੋਖੂਲ ਨੂੰ ਓਸੀਆਈ (ਓਵਰਸੀਜ਼ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ) ਕਾਰਡ ਸੌਂਪੇ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸਟੇਟ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗੋਖੂਲ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਟੇਟ ਹਾਊਸ ਵਿਖੇ ਆਯੁਰਵੇਦ ਗਾਰਡਨ ਦਾ ਵੀ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਧਰਮ ਗੋਖੂਲ ਨੂੰ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਗੰਗਾ ਜਲ ਭੇਟ ਕੀਤਾ। ਕੁੰਭ 26 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦੇ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸੰਗਮ ਵਿੱਚ 66 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਨੁੱਖੀ ਇਕੱਠ ਬਣ ਗਿਆ।
ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਵਿੱਚ 22,188 ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ 13,198 ਓਸੀਆਈ ਕਾਰਡ ਧਾਰਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। 2024 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ ਦੀ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਮੌਰੀਸ਼ੀਅਨਾਂ ਨੂੰ 7ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਓਸੀਆਈ ਕਾਰਡ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਮਿਲੇਗੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਵੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 80,000 ਭਾਰਤੀ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 30,000 ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਵਾਸੀ ਭਾਰਤ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ-ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਵਿਚਕਾਰ ਡੂੰਘੇ ਦੁਵੱਲੇ ਆਰਥਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਹਨ। ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟਾਪੂ ਰਾਸ਼ਟਰ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੁਆਂਢੀ ਵੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਖਾਸ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੀ 70% ਆਬਾਦੀ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੀ ਹੈ। ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਕਦੇ ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਬਸਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ। ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ (1700 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ), ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪਾਂਡੀਚੇਰੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਮਿਸਤਰੀਆਂ ਵਜੋਂ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ, 1834 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1900 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੱਕ, ਲਗਭਗ 500,000 ਭਾਰਤੀ ਕੰਡੈਂਟਡ ਮਜ਼ਦੂਰ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਪਹੁੰਚੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਨੇ ਇੱਥੇ ਵਸਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ ਦਾ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਵੀ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ 1948 ਵਿੱਚ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਨਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ। 1901 ਵਿੱਚ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ – ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ। ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ 12 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੰਜੋਗ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਡਾਂਡੀ ਮਾਰਚ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਵੀ ਹੈ।
ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮੋਰਚੇ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ 2005 ਤੋਂ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। 2023-24 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ 778.03 ਮਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਰਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦਰਾਮਦ 73.10 ਮਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਨੂੰ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਉਤਪਾਦ, ਦਵਾਈਆਂ, ਅਨਾਜ, ਕਪਾਹ ਅਤੇ ਝੀਂਗਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਨੀਲਾ, ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਰਿਫਾਇੰਡ ਤਾਂਬਾ ਵਰਗੇ ਉਤਪਾਦ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।