ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਤ ਸ਼ਹਿਰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਹੇ ਹਨੇ ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਹਵਾ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਐ ਕਿ ਉਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਔਸਤਨ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ 429 ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ “ਖਤਰਨਾਕ” ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) ‘ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਰੀਡਿੰਗ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ: ਰਾਵੀ ਰੋਡ 1198, ਲੋਅਰ ਮਾਲ 810, ਅਤੇ ਐਫਸੀ ਕਾਲਜ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ 706। ਲਾਹੌਰ ਵਿਚ ਏਕਿਊਆਈ ਪੱਧਰ 396 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦਕਿ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ਰਾਬ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਅੰਕ 571 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਗੁੱਜਰਾਂਵਾਲਾ ਦਾ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਅੰਕ 396 ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਲਤਾਨ ਦਾ ਏਕਿਊਆਈ 257 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜਦਕਿ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਵੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਲਾਹੌਰ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਮਿਲ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਢੱਕਦੇ ਹਨ, ਉਡਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਵੱਡੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੂਬੇ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਮੋਕ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੌਰਾਨ 28 ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਲਈ ਕੁੱਲ 915,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ 26 ਘਟਨਾਵਾਂ, ਧੂੰਆਂ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 227 ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਭੱਠਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪੰਜ ਮਾਮਲੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਸਮੋਕ ਵਿਰੋਧੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੁਹਿੰਮ ਤਹਿਤ 2,548 ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 2,278 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 91,518 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ‘ਤੇ 192.3 ਮਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਸਾੜਨ ਦੇ 1,652 ਮਾਮਲਿਆਂ, ਵਾਹਨਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 54,850 ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ, 1,407 ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਅਤੇ 2,117 ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਭੱਠਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਪਰਾਧਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਲਈ 13,166 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਲਾਹੌਰ ਸਮੇਤ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸੂਬਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਆਬਾਦੀ 110 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੰਜ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 50 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਮਹਾਂਨਗਰ, ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਬਰੀਕ ਕਣਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਮੁੱਲਾਂ ਤੋਂ 40 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ।