ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਜਨਮ) ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖ਼ੇ ਮਾਤਾ ਗੰਗਾ ਜੀ ਦੀ ਪਵਿਤਰ ਕੁੱਖੋਂ ਹਾੜ ਵਦੀ 7, 21 ਹਾੜ ਸੰਮਤ1652 ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਮੁਤਾਬਿਕ 19 ਜੂਨ 1595 ਈ: ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਹੱਦ ਅੰਦਰ ਪੈਂਦੇ ਵਡਾਲੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੀ ਵਡਾਲੀ ਦੇ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਲ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਬਹੁਮੁਖੀ ਪ੍ਰਤੀਭਾ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਸਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਫ਼ਲਸਰੂਪ ਬਾਲ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਨੂੰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਅਥਾਹ ਪਿਆਰ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਉੱਚ ਕੋਟਿ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਭਾਵ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਨੂੰ ਨਿਖੇੜਿਆ। ਤੁਹਾਡੇ ਲਾਲਨ-ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਵਰਗੀਆਂ ਮਹਾਨ ਰੂਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ। ਜਿਸਦੇ ਕਰਕੇ ਉਮਰ ਦੇ ਵਧਣ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਵੇਕਸ਼ੀਲਤਾ, ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਸਦਗੁਣ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਣ ਲਈ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ ਸਿਖਾਣ ਲਈ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਤੁਸੀਂ ਘੁੜਸਵਾਰੀ, ਨੇਜਾਬਾਜੀ, ਬੰਦੂਕ ਆਦਿ ਸ਼ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋ ਗਏ। ਤੁਹਾਡਾ ਕੱਦ ਬੁਲੰਦ, ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ, ਚੌੜੀ ਛਾਤੀ, ਲੰਬੇ ਬਾਜੂ, ਸੁਗਠਿਤ ਸ਼ਰੀਰ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਬਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੀਣ ਆਦਿ ਗੁਣ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਉਪਹਾਰ ਸਵਰੂਪ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਅਰਜਨ ਕਾਇਆ ਪਲਟਿ ਕੈ ਮੂਰਤ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਵਾਰੀ.. !!
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ 30 ਮਈ, ਸੰਨ 1606 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਸਰਹੀਂਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ੇਖ ਬੁਖਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ– “ਪੁੱਤ ਹੁਣ ਸ਼ਸਤਰ ਧਾਰਨ ਕਰਨੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੱਦ ਤੱਕ ਡਟੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਜਾਲਿਮ ਜੁਲਮ ਕਰਣਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਦਵੇ।” ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰੂ ਪਦਵੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵਲ ਕਾਇਆ ਹੀ ਬਦਲੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੋਤ ਉਹੀ ਰਹੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਰੂਪ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਗੁਰੂਘਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਗੁਰੂ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਹੀ ਅਗੇਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਹੀ ਹੈ ਕਾਇਆ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ। ਸਰੀਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਰਜਿਤ ਹੈ ਕੇਵਲ ਪੂਜਾ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਜੋਤ ਦੀ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਵਨ ਆਦੇਸ਼ ਹੈ:
ਜੇਤਿ ਓਹਾ ਜੁਗਤਿ ਸਾਈ, ਸਹਿ ਕਾਇਆ ਫੇਰਿ ਪਲਟੀਏ ॥
ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫਿਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ:
ਪੰਜਿ ਪਿਆਲੇ ਪੰਜਿ ਪੀਰ ਛਠਮੁ ਪੀਰੂ ਬੈਠਾ ਗੁਰੂ ਭਾਰੀ ॥
ਅਰਜਨੁ ਕਾਇਆ ਪਲਟਿ ਕੈ ਮੁਰਤਿ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਸਵਾਰੀ ॥
ਦਲ ਭੰਜਨ ਗੁਰ ਸੂਰਮਾ ਵਹ ਜੋਧਾ ਬਹੂ ਪਰੋਪਕਾਰੀ ॥
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਜ਼ਾਕਤ ਨੂੰ ਪਛਾਂਣਦੇ ਹੋਏ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸਿਰਜਣ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕੀਤਾ ਜੋ ਹਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਚੁਨੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਮਣਾ ਕਰਣ ਦਾ ਸਾਹਸ ਰੱਖੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟੀਚਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਾਡਾ ਫੌਜ , ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਡੱਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰੇਗੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂਤਾ ਗੱਦੀ ਸੌਂਪੀ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਉਂਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ– “ਬਾਬਾ ਜੀ ! ਜਿਵੇ ਤੁਸੀ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋ ਕਿ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਭਗਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸੁਮਲੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਸਤਰ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾੳ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੀਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾਨ ਸ਼ਰੀਰਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾਈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੀਰੀ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਮਤਲਬ ਬੌਧਿਕ ਗਿਆਨ, ਗੁਰੂਬਾਣੀ ਆਤਮਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੀਰੀ ਪੀਰੀ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਰੀ ਪਾ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਦਾ ਡੱਟ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸੇ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਵੀ ਲੜੀਆਂ।
ਜਿੱਥੇ ਜਾਇ ਬਹੈ ਮੇਰਾ ਸਤਿਗੁਰੂ,
ਸੋ ਥਾਨੁ ਸੁਹਾਵਾ ਰਾਮ ਰਾਜੇ ॥
ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ
ਪਿੰਡ ਸੁਧਾਰ ਵਿਖੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਆਗਮਨ:
ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਨ 1631 ਈ. ਵਿੱਚ ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸੁਧਾਰ ਪਿੰਡ ਪਧਾਰੇ। ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸਥਿਤ ਬੀਆਬਾਨ ਢਾਬ ਤੇ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਅਤੇ ਇਥੇ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਰੁਕੇ। ਇਥੋਂ ਹੀ ਆਪ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੂੰ ਸੂਬਾ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਘੋੜੇ ਛੁਡਾ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜੋ ਕੇ ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੋਲੋਂ ਸੂਬਾ ਲਾਹੌਰ ਵਲੋਂ ਖੋਹ ਲਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਗੁਰੂ ਦਾ ਪਿਆਰਾ ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ ਚੱਲ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਦੋ ਉੱਚ ਨਸਲ ਦੇ ਅਰਬੀ ਘੋੜੇ ਗੁਲਬਾਗ ਅਤੇ ਦਿਲਬਾਗ ਭੇਂਟ ਕਰਨ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਗਿਆਨ ਅੰਜਨੁ ਗੁਰਿ ਦੀਆ
ਅਗਿਆਨ ਅੰਧੇਰ ਬਿਨਾਸੁ ॥
ਗੁਰੂਸਰ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਪਾਕ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਇਲਾਕੇ ਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਇਲਾਹੀ ਗਿਆਨ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕੁਰੀਤੀਆਂ, ਵਹਿਮਾਂ ਭਰਮਾ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਸਤ ਸਨ। ਇਥੇ ਰਹਿ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸੰਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੀਰੀ ਪੀਰੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਨਾਲ ਪੈਂਦੇ ਬੀਹੜ ਅਤੇ ਰੋਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਕਾਰ ਖੇਡਣ ਲਈ ਅਕਸਰ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਪਿੰਡ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੀਤਵਾਨ ਭਾਈ ਪ੍ਰੇਮਾਂ ਜੀ ਨੂੰ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਈ ਪ੍ਰੇਮਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਰਹੇ। ਭਾਈ ਪ੍ਰੇਮਾ ਜੀ ਨੂੰ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਚਲਦਿਆਂ ਰੋਡ਼ ਕੰਡਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਪੈਰ ਜਖ਼ਮੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਈ ਪ੍ਰੇਮਾਂ ਜੀ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਦਾ ਜੋੜਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਆਪਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਜੋੜਾ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਰੱਖ ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਓਸ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਲੈ ਆਏ, ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਵੀ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਰਸਾਂ ਪਾਸ ਸੁਸ਼ੋਭਿਤ ਹੈ।
ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੀ ਸੁਧਾਰ ਪਿੰਡ ਵਿਖੇ ਲਾਈ ਗਈ ਫੇਰੀ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ਉਸ ਪਵਿੱਤਰ ਢਾਬ ਤੇ ਨਿਹੰਗ_ਬਾਬਾ_ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ_ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਯੋਗ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਗੁਰੂਦਵਾਰਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਸਨ। ਅੱਜ ਤਕਰੀਬਨ ਚਾਰ ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਓਸ ਮੁਕੱਦਸ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਗੁਰੂ ਕੇ ਦੀਵਾਨ ਸਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀਆਂ ਸੰਗਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬਖਸ਼ੀਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
– ਡਾ. ਬਲਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ