ਦੀਵਾਲੀ ਤੋੰ ਦੋ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਦੂਜ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਯਮਦੂਜ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਰਾ ਭੈਣ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਭੈਣਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਤੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਟੀਕਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭੈਣ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮੱਥੇ ਤੇ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣਾ ਭੈਣ ਦੇ ਹੱਥ ਦੇ ਬਣੇ ਖਾਣੇ ਨੂੰ ਖਾਣ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਭੈਣ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਵਾਸਤੇ ਜਮਰਾਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਰੱਖੜੀ ਦੀ ਤਰਾਂ ਭਰਾ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਰੱਖੜੀ ਤੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਨੂੰ ਰੱਖੜੀ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਜਾਕੇ ਬੰਨਦੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਦੂਜ ਤੇ ਭਾਈ ਭੈਣ ਦੇ ਘਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਭਰਾ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਤੇ ਪ੍ਰੰਸਨਤਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਭੈਣ ਦੇ ਘਰ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਾਨਾਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਜੰਮ ਦੇ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ਼ਨਾਨ, ਦਾਨ ਚੰਗੇ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਦਿਨ ਜਮਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਣ ਦਾ ਵੱਖਰਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਭੈਣਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਜਲ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਸੂਰਜ ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਕਰ ਭਾਈ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਾਉਦੀਆਂ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਤੇ ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਸੁੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਾਥਨਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਬੰਨੇ ਭੈਣ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਬੰਨੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖਬਾਰਾ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖ਼ੀਆਂ ਭਰੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਭਰਾ ਫੋਕੀ ਅਣਖ ਖ਼ਾਤਰ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਮੁਲਕ ਨੇ ਤਰੱਕੀ ਭਾਵੇਂ ਬਹੁਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਪਰ ਲੜਕੀਆ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸ ਦੀ ਸੋਚ ਅਜੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹੀ ਲੜਕੀਆ ਦੇ ਅਣਖ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਕਤਲ ਕਰਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰ ਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਕੁੜੀਆਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣੇ ਭਲੇ ਬੁਰੇ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਖੁੱਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁੜੀਆ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਾਜ਼ੀ ਮਾਰ ਰਹੀਆ ਹਨ ਤੇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵੀ ਕੁੜੀਆਂ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਹਰੇ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਕੀਲ, ਪੁਲਿਸ ਅਫਸਰ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀਆ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਤਰਜੀਹ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਦੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਬੱਚੀਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲੈਵਲ ਤੇ ਸੈਕਸ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਚੰਗੇ ਸੰਸਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ। ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਬਦਲ ਫੋਖੀ ਅਣਖ ਖ਼ਾਤਰ ਕਤਲ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੂੰਨ ਦਾ ਕਤਲ ਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਜੇਲ ਦੀਆਂ ਸਲਾਖ਼ਾਂ ਪਿੱਛੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਪਿੱਛੋਂ ਪੈਸੇ ਪੈਸੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁਥਾਜ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਭੈਣ ਦੂਜ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਤੇ ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਅਣਖ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਕਤਲ ਕਰਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬੱਚਿਆ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੀਆ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਹੀ ਬਈਆ ਦੂਜ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਹਿਣਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
– ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਵੇਰਕਾ ਐਮਏ ਪੁਲਿਸ ਐਡਮਨਿਸਟਰੇਸਨ