ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ – ਭਾਰਤ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਕਈ ਅਜਿਹੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਕਦਮ-ਕਦਮ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਨਤਾ, ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਅਤੇ ਤਿਆਗ ਦੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਤੱਪ, ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਰਿਕ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ੋਰਿਆ ਦਾ ਅਦਭੂਤ ਉਦਾਹਰਣ ਵੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਵਿਖਿਆਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਨਮੋਲ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 400ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਉਤਸਵ ‘ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਪਾਣੀਪਤ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀ ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੇ ਨੇਕ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਅਤੇ ਨੌਜੁਆਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਮਨੋਹਰ ਲਾਲ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸਬਕ ਲੈਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਕ ਦਰਲਭ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ, ਸਗੋ ਇਕ ਮਜਬੂਤ, ਨੈਤਿਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੁੱਧ ਸਮਾਜ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਸੱਭ ਤੋਂ ਮਹਤੱਵਪੂਰਣ ਨੀਂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੇ ਤਿਆਗਪੂਰਣ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜਾਣੁੰ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਤੀਰੰਦਾਜੀ ਤੇ ਤਲਵਾਰਬਾਜੀ ਵਿਚ ਮਾਹਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਕਮਜੋਰਾਂ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਬਣੇ। ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕਈ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ 116 ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ 15 ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ 400ਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਉਤਸਵ ਬਹੁਤ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਉਤਸਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਓ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ‘ਤੇ ਇਕ ਨਜਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਬ੍ਰਹਮਤਾ ਦਾ ਮਾਰਗ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਲਚ, ਇੱਛਾ, ਘਮੰਡ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਤਾ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਿਖਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਘਮੰਡ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਸੰਗਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਭੱਜੋ। ਸੁੱਖ-ਦੁੱਖ, ਮਾਨ-ਅਪਮਾਨ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਸਤਤ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਤਕ ਕਿ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਖੋਜ ਵੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਆਤਮ-ਵੱਸ ਦੀ ਕਲਾ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਆਤਮ-ਵੱਸ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਤਮ-ਵੱਸ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿਚ ਮਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਚ ਅਧਿਆਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਦੁੱਖ ਵਿਚ ਸੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਸੁੱਖ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜੋ ਡਰ ਅਤੇ ਮੋਹ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਸੋਨਾ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਇਕ ਸਮਾਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਪ੍ਰਸੰਸਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ (ਚਾਪਲੂਸੀ ਅਤੇ ਬਦਨਾਮੀ) ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਲਚ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਇਕ ਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਆਸ਼ੀਰਵਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂਹੀ ਉਹ ਸ਼ਿਸ਼ ਇਸ ਵਡਭਾਗੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਿਸ਼ਰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਦੀ ਹਰ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਨਾਉਣਾ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਦੇ ਵੱਲ ਵਧਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਰਹਿਣਾ ਸਿਖਾਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਨਾਨਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਜੀਵਨ-ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾ ਕੇ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਫੈਲਾਇਆ।
ਜਿਨ੍ਹਾ ਨੁੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਕਮਜੋਰਾਂ ਦੇ ਇਕ ਦਿਆਲੂ ਰੱਖਣਹਾਰਾ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਸ਼ਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ, ਭਲੇ ਹੀ ਇਹ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਖੁਦ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਰਹਿਣ
ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਜੀਵਨ ਜੀਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਤਾਂਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਜੀਵਨ ਨਫਰਤ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਭਰਅਿਾ ਹੋਵੇਗਾ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਸਵਰਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਦੀ ਸਰਵਵਿਆਪਕਤਾ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਪਰਮ ਸਿਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸਦਾ ਪਲਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਇਕ ਇਸ਼ਵਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤਕ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਸਿਰਫ ਇਕ ਇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ‘ਤੇ ਜੋਰ ਦੇਣ ਲਈ ਇਕ ਓਂਕਾਰ ਦਾਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ਼ਵਰ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਸਿੱਖ ਵਿਚਾਰ ਇਕ ਸਰਵਸ਼ਕਤੀਮਾਨ ਇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਸਰਵਵਿਆਪਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਓਂਕਾਰ ਦੀ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ‘ਤੇ ਉਤਰਦਾ ਹੈ।
ਆਓ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੀ ਸਿਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 400ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਉਤਸਵ ‘ਤੇ ਪਾਣੀਪਤ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਵਿਚ ਜਰੂਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ।